Aronya Nedir?
Takımı: Rosales
Familya: rosaceae
Cins adı: aronia
Tür adı: Aronia melanocarpa
Aronya meyvesi, chokeberry adıyla da bilinen gülgiller familyasına ait olan bir çalının meyvesidir. Günümüzde Avrupa'nın birçok bölgesinde, özellikle de Doğu Avrupa'da yaygın olarak yetiştirilen aronya, Rusya'da geleneksel olarak tüketilir. Son yıllarda popülaritesi artan bu meyve türü, 1900’lü yılların başında anavatanı olan kuzey Amerika’dan Rusya’ya getirilmiş ve yetiştiricilik çalışmalarına başlanmıştır. Ülkemizde aronya yetiştiriciliği ile ilgili ilk çalışmalar 2012 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde fidan üretimi ile başlamış ve deneme alanında plantasyon oluşturulmuştur.
Aronya Meyvesinin Faydaları Nelerdir?
Aronya, özellikle antioksidanlar açısından zengindir. Bu meyveler; polifenoller, flavonoidler ve proantosiyanidinler gibi güçlü antioksidan bileşenler içerir. Özellikle, yüz gram taze aronya meyvesi yaklaşık 1,480 mg antosiyanin ve 664 mg proantosiyanidin sağlar. Bu bileşenler, vücudu serbest radikallerin neden olduğu hasarlara karşı korumaya destek olur, oksidatif stresi azaltabilir ve genel sağlığı destekler.
Aronya meyvesi, çeşitli enfeksiyon türlerine karşı güçlü anti-inflamatuar aktivitesi gösterir. Hem sulu hem de etanolik olan bu öz; escherichia coli, staphylococcus aureus ve streptococcus pyogenes gibi gıda kaynaklı bakteri suşlarına karşı antimikrobiyal aktivite sergiler. Bu etkileriyle aronya, özellikle üriner sistem enfeksiyonlarının önlenmesinde ve tedavisinde etkili olabilir. Hatta araştırmalar, düzenli aronya suyu tüketiminin bakteriyel enfeksiyonlara karşı koruyucu bir etki sağladığını ve antibiyotik kullanımını azalttığını göstermiştir.
Aronya meyvesinin antidiyabetik etkileri, hiperglisemiye bağlı oksidatif stresle mücadele yeteneğinden kaynaklanır. Diyabetik hayvan modellerinde, aronya ekstraktı tüketimi kan şekeri ve serum insülin seviyelerini düşürmüş, insülin direncini azaltmış ve glikoz toleransını iyileştirmiştir. Tip 2 diyabetli bireyler üzerinde yapılan bir çalışmada ise aronya suyu tüketimi, hastaların sağlık durumlarının iyileşmesine yardımcı olmuştur.
Aronya; C vitamini içerdiği, antioksidan ve anti-inflamatuar özellikler gösterdiği için bağışıklığı da destekler. Yüz gram taze aronya meyvesi, günlük C vitamini ihtiyacının yaklaşık %35'ini karşılar.
Antosiyanin oranı yüksek besinlerin, kan basıncını düşürerek damar sertliğini önlemesi ve kalp hastalıklarını azaltması bilimsel araştırmalar sonucunda ortaya konmuştur. Kandaki kolesterol seviyesini dengede tutarak damar tıkanıklığının ve pıhtı oluşumunun önüne geçer. Kan damarlarını güçlendirmeye yardımcı olur.
Aronya meyvesi düzenli tüketildiğinde akciğer ve karaciğer temizlenmesini sağlayarak zararlı bakterilerin idrar yoluyla vücuttan atılımını sağlar. Karaciğer hücrelerinde metabolik süreci iyileştirmede yardımcı olur.
Aronya meyvesi, saman nezlesi, sinüzit ve astım semptomlarını hafifletmektedir.
Aronya Nasıl Tüketilir?
Meyve doğrudan tüketilebildiği gibi çeşitli ürünlerin üretiminde de anahtar bir bileşen olarak kullanılır. Özellikle meyve suyu, reçel, püre, şurup, çay ve şarap yapımında aronya tercih edilebilir. Aronya ayrıca toz veya kapsül formunda takviye olarak alınabilir. Genel bir öneri olarak, bir çay kaşığı aronya tozu meyve suyuna, yoğurda veya smoothieye eklenebilir.
Yaban Mersini Nedir?
Takımı: Ericales
Familya: ericaceae
Cins adı: Vaccinium
Tür adı: V. myrtillus
Yaban mersini ılıman iklim kuşağına adapte olmuş bir meyve türü olup botanik olarak gerçek üzümler grubunda yer almaktadır. Kültürü yapılan ve ekonomik öneme sahip olan yüksek boylu(Vaccinium corymbosum L), alçak boylu (Vaccinium darrowii) ve tavşangözü yabanmersini (Vaccinium ashei Reade) olmak üzere üç farklı türü vardır. Amerika başta olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde binlerce hektarlık alanlarda tarımı yapılmaktadır.
Yaban Mersini Meyvesinin Faydaları Nelerdir?
Çoğu idrar yolu enfeksiyonuna E. Coli olarak bilinen bir bakteri neden olur, idrar yoluna yapıştığından idrarla da atılamamaktadır. Yabanmersini ise doğal antibiyotik özelliği ile idrar yolunu bu bakteriden temizleyebilmektedir.
Yabanmersini yüksek oranda antosiyanin içermesinden dolayı göz rahatsızlıklarında önemli rol oynar. Makula dejenerasyonu, katarakt, miyop, göz kuruluğu hatta enfeksiyonlara karşı koruyabilmektedir.
A,B,C vitaminleri, antosiyaninler, selenyum, magnezyum, fosfor, bakır, çinko gibi önemli besin öğelerinden zengin olan yaban mersini beyin hücrelerini ve sinirlerini koruyucu özelliğe sahip ayrıca hafızayı güçlendir. Özellikle alzheimer gibi giderek artan bir hastalığa karşı koruyucudur. Çalışmalara göre düzenli yabanmersini tüketen çocukların öğrenme kapasitesi de yükselmektedir.
Lif oranının yüksek ve antioksidanlardan zengin olması nedeniyle özellikle LDL kolesterol seviyesini düşürücü özelliğe sahiptir. Bu nedenle kalp sağlığını korur. Ayrıca düzenli olarak yabanmersini tüketenlerde eNOS enzim seviyesinin de yüksek olduğu belirlenmiştir, eNOS enzimi yine kalp hastalıklarından koruyucu özelliğe sahiptir.
Lif içeriği nedeniyle sindirim sistemini düzenler, kabızlık problemi olanlarda faydalıdır. Ayrıca içeriğindeki bakır ve fruktoz nedeniyle sindirimi hızlandırır.
Pterostilben, ellagic asit gibi kansere karşı koruyucu içeriğiyle ayrıca C vitamininden de zengin olmasıyla özellikle kolon, rahim ve karaciğer kanserine karşı faydalıdır.
Enerji metabolizmasını düzenleyici, sakinleştirici özelliğiyle doğal antidepresandır. Rengi ne kadar koyuysa içeriği de o kadar zengin olmaktadır.
Yaban Mersini Nasıl Tüketilir?
Meyve suyu sanayinde, ilaç sanayinde ( kuru veya toz halinde meyveleri , çiçekleri , kökleri ve yaprakları ), süt ve süt ürünleri teknolojisinde, kuru meyve teknolojisinde, meyveli ekmek, çörek,kek, puding ve pastalarda kullanılmaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar:
Tarım Ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Aronya Fizibilite Raporu Ve Yatırımcı Rehberi
https://www.healthline.com/nutrition/aronia-berries#uses
https://www.medicinenet.com/what_is_aronia_berry_good_for/article.htm
https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1558/chokeberry
https://www.yabanmersini.org/yaban-mersini-nedir.html
Lisa J. Rowland, Freddi A. Hammerschlag (2005). Richard E. Litz (Ed.). Vaccinium spp. (8.1: Blueberry). In: Biotechnology of Fruit and Nut Crops: Volume 29 of Biotechnology in Agriculture Series. CABI. ISBN 0851990665.