İnsan papilloma virüsü (HPV), en yaygın virüs kaynaklı enfeksiyonlardan birine sebeptir ve HPV hem kadın hem erkek cinsel sağlık ve üreme sağlığı üzerinde ciddi bir etkiye sahiptir. HPV' nin birçok farklı türü vardır. Bazı türleri genital siğiller ve kanserler gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
HPV' nin kendisi kanser değildir ancak vücutta kansere yol açan değişikliklere neden olabilir. HPV enfeksiyonları genellikle kendiliğinden geçer. Aksi durumda belirli kanser türlerinin büyümesine neden olabilirler:
- Kadınlarda rahim ağzı kanseri
- Erkeklerde penis kanseri
- Hem kadınlarda hem de erkeklerde anal kanser
- Orofaringeal kanser (dil kökü ve bademcikler de dahil olmak üzere boğazın arka kısmındaki kanser)
HPV her yıl dünya çapında tahmini 630.000 kansere neden oluyor ve tüm kanserlerin yaklaşık %5'ini oluşturuyor. HPV, cinsel yolla bulaşan bir virüs olup kadınlarda rahim ağzı kanserinin en önemli etkenidir. Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre en sık görülen Rahim ağzı kanseri, 2022'de yaklaşık 660.000 yeni vaka ve yaklaşık 350.000 ölümle dünya çapında kadınlarda dördüncü en yaygın kanserdir.
The Lancet Global Health dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, 15 yaşın üzerindeki neredeyse her 3 erkekten 1'inin en az bir genital insan papilloma virüsü (HPV) türüyle enfekte olduğunu ve 5 kişiden 1'inin de HPV'nin bir veya daha fazlasıyla enfekte olduğunu gösteriyor.
HPV nasıl yayılır?
Virüsü olan biriyle vajinal, anal veya oral seks yaparak HPV' yi kapabilirsiniz. En sık vajinal veya anal seks sırasında yayılır. Ayrıca seks sırasında ten tene temas yoluyla da yayılır. HPV' li bir kişi, hiçbir belirti veya semptomu olmasa bile enfeksiyonu başka birine aktarabilir.
Cinsel olarak aktifseniz, yalnızca bir kişiyle seks yapmış olsanız bile HPV' ye yakalanabilirsiniz. Ayrıca enfeksiyonu olan biriyle seks yaptıktan yıllar sonra da belirtiler geliştirebilirsiniz. Bu durum virusu ilk ne zaman aldığınızı bilmenizi zorlaştırır.
HPV sağlık sorunlarına neden olur mu?
Çoğu durumda (10 vakadan 9'u) HPV iki yıl içinde herhangi bir sağlık sorunu olmaksızın kendiliğinden kaybolur. Ancak HPV ortadan kaybolmadığında genital siğil ve kanser gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Genital siğiller genellikle genital bölgede küçük bir şişlik veya şişlik grubu olarak görülür. Küçük ya da büyük, yükseltilmiş ya da düz ya da karnabahar şeklinde olabilirler. Bir sağlık uzmanı genellikle siğilleri genital bölgeye bakarak teşhis edebilir.
HPV kansere neden olur mu?
HPV, vulva, vajina, penis veya anüs kanseri dahil olmak üzere rahim ağzı kanserine ve diğer kanserlere neden olabilir. Ayrıca boğazın arka kısmında kansere (orofaringeal kanser denir) neden olabilir. Bu, dilin tabanını ve bademcikleri içerebilir.
Bir kişi HPV aldıktan sonra kanserin gelişmesi genellikle yıllar, hatta on yıllar alır. Genital siğiller ve kanserler farklı HPV türlerinden kaynaklanır.
Kimin HPV nedeniyle kansere veya başka sağlık sorunlarına yakalanacağını bilmenin bir yolu yoktur.
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler (HIV'li olanlar dahil) HPV' ye karşı daha riskli durumdadır.
Ayrıca HPV nedeniyle sağlık sorunları geliştirme olasılıkları daha yüksek olabilir.
HPV'den ve neden olabileceği sağlık sorunlarından nasıl kaçınabilirim?
HPV'ye yakalanma şansınızı azaltmak için birkaç şey yapabilirsiniz.
- Aşı olun. HPV aşısı güvenli ve etkilidir. Önerilen yaş gruplarında verildiğinde HPV' nin neden olduğu hastalıklara (kanserler dahil) karşı koruma sağlayabilir.
CDC aşağıdakiler için HPV aşısını önermektedir:
11 veya 12 yaşındaki (veya 9 yaşında başlayabilir) tüm ergenlik öncesi çocuklar (erkek ve kız çocukları dahil).
Henüz aşılanmamışsa, 26 yaşına kadar olan herkes.
26 yaşından büyük herkese aşı önerilmemektedir. Bununla birlikte, 27 ila 45 yaşları arasındaki ve henüz aşılanmamış bazı yetişkinler, sağlık uzmanlarıyla yeni HPV enfeksiyonlarına yakalanma riskleri ve aşılamanın olası yararları hakkında konuştuktan sonra HPV aşısı olmaya karar verebilirler.
Son yıllarda bir çok uzman 45 yaşına kadar aşıyı önermektedir.
- Rahim ağzı kanseri taraması yaptırın. 21 ila 65 yaş arası kadınlar için rutin tarama rahim ağzı kanserini önleyebilir.
- Bağışıklık sistemini desteleyecek standardize doza sahip kaliteli gıda takviyelerinden yararlanın.
- Cinsel açıdan aktifseniz:
Her seks yaptığınızda prezervatifleri doğru şekilde kullanın. Bu HPV alma şansınızı azaltabilir. Ancak HPV, prezervatifin kapsamadığı bölgelere de bulaşabilir. Bu nedenle prezervatifler HPV'ye karşı tam koruma sağlayamayabilir;
Karşılıklı olarak tek eşli bir ilişki içinde olun.
HPV taşıyıp taşımadığımı nasıl anlarım?
Bir kişinin “HPV durumunu” tespit edecek bir test yoktur.
Rahim ağzı kanserini tarayabilen HPV testleri vardır. Sağlık hizmeti sağlayıcıları bu testleri yalnızca 30 yaş ve üzeri kadınları taramak için kullanır. HPV testlerinin erkekleri, ergenleri veya 30 yaşın altındaki kadınları taramak için önerilmemektedir.
HPV'li çoğu kişi enfeksiyona sahip olduklarını bilmiyor. Hiçbir zaman semptom veya sağlık sorunu geliştirmeyebilirler. Bazı insanlar genital siğillere yakalandıklarında HPV' ye sahip olduklarını öğrenirler. Kadınlar anormal Pap/smear testi sonucu aldıklarında (rahim ağzı kanseri taraması sırasında) HPV'ye sahip olduklarını öğrenebilirler. Maalesef bazı kişiler ancak HPV'den kaynaklanan kanser gibi daha ciddi sorunlar geliştirdikten sonra bunu öğrenebilirler.
Ülkemizde Sağlık Bakanlığı bünyesinde Sağlıklı Hayat Merkezlerinde; kadın ve üreme sağlığı, kanser erken teşhis ve tarama desteği verilmektedir.
