Akneyi tedavi etmek için kullanılan yaygın bir ilaç olan İzotretinoin’in (piyasada bilinen adıyla Roaccutane) birçok ilaç gibi, atletik performansı etkileyen bir dizi yan etkisinden bahsedebiliriz.
İzotretinoin A vitamininden üretilen bir ilaç olup, 1980’den beri FDA onayıyla dünyada çok sayıda ülkede kullanılmaktadır. Aknede hastaların büyük kısmında kesin çözüm sağlayabilen tek tedavidir.
Ergenlik döneminde çok sık görülen aknenin tedavisinde kullanılan İzotretinoin genç sporcuların çoğu için performansı negatif etkileyebilecek sorunlar oluşturabiliyor.
- Kuruluk: İzotretinoin, akne boyutunu küçülterek ve daha az yağ salgılatarak yağ üreten bezlerin işlevini kısıtlar. Ayrıca antienflamatuar özelliklere sahiptir. Yan etkilerin çoğu doğal yağ eksikliğinden kaynaklanan ciddi kuruluktur, çünkü cilt, eklemler, saç ve gözlerde yağ bezlerinden üretilen yağa ihtiyaç vardır.
- Bel ağrısı: Bel ağrısı en yaygın şikayettir, bu nedenle bu ilaca devam ederken bel omurgası yükünü azaltmak muhtemelen yararlı olacaktır. 2020 yılında yapılan bir araştırma, bel ağrısının özellikle izotretinoin alanlarda yaygın olduğunu ortaya koydu. Sporcuların eklemlerine çok fazla stres yüklenmesi ve eklemlerin antrenman nedeniyle zaten zayıf ve/veya enflamasyonu yüksek durumda olması da şiddeti artıran etkenler.
- Kemik- Kas problemleri: İzotretinoinin diğer bir önemli yan etkisi özellikle sporda performansı önemli ölçüde etkileyebilecek kemik ve kas sorunları riskidir. İlacın iki yıldan uzun süre aralıksız kullanımında, tendonların kireçlenmesi ve dolayısıyla sertliğe neden olma olasılığı yüksektir. İzotretinoin ayrıca Aşil tendonu, plantar fasya ve diz ve omuz çevresindeki tendonlarda ağrıya yol açan tendonların iltihaplanmasına da neden olabilir.
Başka bir yan etki olarak İzotretinoin, ilaca bağlı miyopatiye (şiddetli kas ağrısına) yol açabilir. Bu da kasların zayıflamasına neden olarak daha yüksek CPK seviyelerine yol açar. İlacı kullanan bazı sporcular da kasların daha çabuk yorulması, kas krampı veya ağrı gibi daha az şiddetli semptomlar yaşayabilir.
Nadiren ve genellikle egzersizle kombinasyon halinde, izotretinoin ile tedavi edilen hastalarda, kreatin kinazın (CK) yükselmesiyle ilişkili potansiyel olarak yaşamı tehdit eden kas yıkımı olan rabdomiyoliz gelişebilir.
İzotretinoin sertliğe, ağrılara ve sızılara neden olabilir. Bel ağrısı özellikle yaygındır. Bunlar genellikle hafiftir ve ara sıra Parasetamol kullanımıyla kontrol altına alınabilir. Şiddetli ise doktorunuza bildirin. İzotretinoin kullanırken yorucu egzersizlerden veya ilk kez fitness antrenmanına başlamaktan kaçınmanız gerekecektir. (Yorucu egzersiz örneğin; ağırlık kaldırma, 30 dakika boyunca kürek çekme gibi yoğun kardiyolar) Yoğun egzersiz kas yıkımına neden olabilir. Eğer profesyonelseniz o zaman sezon dışında İzotretinoin almayı planlayın.
- Görme problemleri: İlacın bir diğer yaygın yan etkisi, bulanık, çift veya tünel görme gibi görme sorunlarıdır. Bu sorunlar dengeyi ve performansı ciddi seviyede etkiler!
- Depresyon: Depresyon veya yükselme, baş ağrıları ve güneş hassasiyeti de dahil olmak üzere ruh hali değişiklikleri, atletik performans üzerinde büyük etkileri olan diğer yaygın yan etkilerdir.
Bir sporcunun akne tedavisi gereği İzotretinoin (Roaccutane) kullanması gerekirse;
- Kuruluğa karşı özel formüle edilmiş dudak nemlendiricisi, genel nemlendirici ve gece kremleri
- Hassas içerikli farma-kalitede sabunlar ve temizleyiciler
kullanması önerilir. Uygun ürün önerileri için eczacınızla görüşebilirsiniz.
Ayrıca tahriş edecek Retinoller, AHA, BHA ve askorbik asit içeren kremlerden / temizleyicilerden kaçınılması gerekir.
Açık havada güneşte antrenman yapılması gerekiyorsa sporcu kullanımına uygun yüksek güneş korumalı ürünler kullanılabilir.
Akne tedavisi süresi ve İzotretinoin ilacı kullanımı kişiye özel olduğundan sporcunun tedavisini yapan hekim ve bir spor eczacısı kontrolünde süreci yönetmesi güvenli olacaktır.
Kaynaklar:
- Türk Dermatoloji Derneği https://turkdermatoloji.org.tr/media/hasta_bilgilendirme/Akne_Hasta_Bilgilendirme_Kitapcigi_R1.pdf
- Raneses E, Schmidgal E C (June 15, 2022) Rhabdomyolysis Caused by Isotretinoin and Exercise in an Otherwise Healthy Female Patient. Cureus 14(6): e25981. doi:10.7759/cureus.25981
- Brzezinski, P., Borowska, K., Chiriac, A., & Smigielski, J. (2017). Adverse effects of isotretinoin: A large, retrospective review. Dermatologic therapy, 30(4), e12483
- Drozd, M., Czarnota, J., Dobrzyński, M., Skubel, T., Sokół, D., Dudek, I., & Piecewicz-Szczęsna, H. (2020). Impact of oral isotretinoin therapy on musculoskeletal system and physical activity in patients with acne. Journal of Education, Health and Sport, 10(8), 372-382.