Hepimiz zaman zaman tam olarak sindiremediğimiz şeyler tüketiriz.
Laktoz intoleransı, vücudunuzun süt ürünlerinde bulunan doğal bir şeker olan laktozu sindirememe durumudur. Bu durum, süt ve süt ürünleri tüketildikten sonra rahatsız edici semptomlara yol açabilir. Herkes laktozu sindirmekte aynı zorlukları yaşamaz ancak eğer bu durum fark edilir semptomlara neden oluyorsa buna laktoz intoleransı denir.
Laktoz Malabsorpsiyonu Nedir?
Laktoz malabsorpsiyonu, sindirim sisteminizin laktoz moleküllerini parçalayamaması ve emememesidir. Bu durum oldukça yaygındır; dünya genelinde yetişkinlerin yaklaşık %65’i laktozu sindiremez. Emilmeyen laktoz, sindirilmeden bağırsaklardan geçerek bazı kişilerde semptomlara yol açar.
Malabsorpsiyon ve İntolerans Arasındaki Fark
Her laktoz intoleransı olan kişi laktoz malabsorpsiyonu yaşar; ancak her laktoz malabsorpsiyonu olan kişi semptom göstermeyebilir. Malabsorpsiyon ince bağırsakta gerçekleşirken, intolerans belirtileri genellikle kalın bağırsakta ortaya çıkar.
İnce bağırsak, yiyeceklerdeki besin maddelerinin büyük kısmını emer. İnce bağırsakta emilemeyen laktoz kalın bağırsağa geçer ve burada su ve gaz birikimine neden olur. Bu durum da ishal, şişkinlik ve gaz sancıları gibi semptomlara yol açabilir.
Laktoz İntoleransının Belirtileri ve Nedenleri
Laktoz intoleransının en yaygın belirtileri arasında şunlar bulunur:
- Şişkinlik
- Gaz
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrısı ve kramplar
- İshal
Bu belirtiler genellikle laktoz içeren bir gıda tükettikten birkaç saat veya bazen bir gün sonra ortaya çıkar. Laktoz intoleransının belirtilerinin şiddeti, vücudunuzun ne kadar laktaz enzimi üretebildiğine, tüketilen laktoz miktarına ve bağırsak yapınıza bağlıdır.
Hangi Besinler Laktoz İçerir?
Laktoz, süt ve süt ürünlerinde yaygın olarak bulunur. Örneğin:
- Süt ve krema
- Yoğurt
- Peynir (sert peynirlerde daha az laktoz bulunabilir)
Bazı işlenmiş gıdalar da laktoz içerir. Çorbalar, salata sosları, atıştırmalıklar ve hatta bazı ilaçlar bu kapsamda yer alabilir.
Laktoz İntoleransının Nedenleri
-
Laktaz Eksikliği:
İnce bağırsakta bulunan ve laktozu parçalayan enzim olan laktazın eksikliği laktoz intoleransının temel nedenidir. Bebeklikte yüksek seviyelerde üretilen laktaz yaş ilerledikçe azalabilir. -
Bağırsak Hassasiyeti:
Bağırsak florası ve genetik yapı, laktoz toleransını etkiler. Örneğin, Asya, Yerli Amerikalı ve İspanyol kökenli bireylerde laktoz intoleransı daha yaygındır. -
Genetik Faktörler:
Genetik yatkınlık, laktaz enziminin üretiminin devam edip etmeyeceğini belirler. Kuzey Avrupalılar ve bazı Orta Doğu toplulukları yetişkinlikte bile laktozu tolere edebilir. -
Hastalıklar ve Yaralanmalar:
İnce bağırsakta hasara yol açan durumlar, sekonder laktoz intoleransına neden olabilir. Örneğin:- Çölyak hastalığı
- İnflamatuar bağırsak hastalığı
- Bağırsak enfeksiyonları
Laktoz İntoleransı Türleri
- Birincil: Laktaz üretiminin yaşla birlikte azalması.
- İkincil: İnce bağırsakta hasar sonucu gelişen durum.
- Doğuştan: Genetik bir bozukluk nedeniyle doğuştan laktaz eksikliği.
- Gelişimsel: Erken doğum nedeniyle ince bağırsağın tam gelişmemesi.
Tanı ve Testler
Laktoz intoleransını teşhis etmek için şu testler kullanılabilir:
- Hidrojen Nefes Testi: Laktoz alımından sonra nefeste hidrojen ve metan gazı seviyelerinin ölçülmesi.
- Kan Şekeri Testi: Laktoz tüketimi sonrası kan şekeri seviyelerinin ölçülmesi.
- Dışkı Asitliği Testi: Bebekler ve küçük çocuklar için kullanılan bir yöntem.
Tedavi ve Yönetim
Laktoz intoleransı tamamen iyileştirilemese de, semptomlar diyet ve takviyelerle yönetilebilir.
- Laktaz Takviyeleri: Laktoz tüketmeden önce alınan tablet veya damlalar, laktozu parçalamaya yardımcı olabilir.
- Laktozsuz Gıdalar: Laktozsuz süt ve süt ürünleri tercih edilebilir.
- Diyet Denemeleri: Kendi laktoz tolerans sınırlarınızı anlamak için farklı süt ürünlerini küçük miktarlarda deneyebilirsiniz.
