Astım genetik ve çevresel etkileşimlerin bir sonucu olarak gelişen kronik bir inflamatuar hastalıktır.
Solunum yollarında değişken tıkanıklık ve bronşiyal aşırı duyarlılık ile karakterizedir. Bu durum nefes almayı zorlaştıran ve tekrarlayan ataklarla seyreden bir tabloya neden olur. Klinik olarak astım hastalarında sıkça tekrarlayan hırıltı, öksürük, göğüste sıkışma ve nefes darlığı atakları gözlemlenir. Astım atakları, solunum yollarının hassasiyeti nedeniyle tetikleyicilere maruz kalındığında ortaya çıkar ve doğru yönetilmediğinde hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Astım Belirtileri
Astım belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak yaygın olarak aşağıdaki semptomlar gözlemlenir:
Nefes darlığı
Göğüste sıkışma hissi
Hırıltılı solunum (wheezing)
Özellikle gece veya sabah erken saatlerde öksürük
Egzersiz sonrası artan solunum zorluğu
Astım ataklarının şiddeti hafif olabileceği gibi ciddi nefes alma güçlüklerine de yol açabilir. Belirtiler genellikle tetikleyici faktörlere maruz kalındığında şiddetlenir.
Astıma Ne Sebep Olur?
Astımın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Astıma neden olan başlıca faktörler şunlardır:
Genetik Yatkınlık: Ailede astım öyküsü olan kişilerde astım riski daha yüksektir.
Alerjenler: Polen, toz akarları, küf, hayvan tüyleri gibi alerjenler astım ataklarını tetikleyebilir.
Hava Kirliliği: Kirli hava, sigara dumanı veya kimyasal buharlar solunum yollarında tahrişe neden olarak astımı tetikleyebilir.
Soğuk Hava: Soğuk ve kuru hava solunum yollarını daraltarak astım semptomlarını kötüleştirebilir.
Alerjik Astım Belirtileri
Alerjik astım, solunum yollarının alerjenlere karşı aşırı tepki vermesi sonucu gelişen bir astım türüdür. Alerjik astımı olan kişiler, belirli maddelere (örneğin polen, hayvan tüyü, toz akarları) maruz kaldıklarında astım semptomları yaşamaya daha yatkındır. Bu semptomlar genellikle şunları içerir:
Burun akıntısı ve kaşıntı
Gözlerde sulanma veya kaşınma
Boğazda kaşıntı ve öksürük
Hırıltılı solunum ve nefes darlığı
Alerjik astım belirtileri alerjenle temas kesildiğinde genellikle hafifler ancak uzun süreli maruziyet ciddi ataklara neden olabilir.
Astım Tedavisi
Astım tedavisinde amaç semptomları kontrol altına almak ve astım ataklarını önlemektir. Tedavi planı kişiye özel olarak belirlenir ve genellikle uzun süreli ve hızlı etkili ilaçlar ile desteklenir:
İnhale Kortikosteroidler: Solunum yolundaki iltihabı azaltarak astım belirtilerini kontrol eder.
Bronkodilatörler: Solunum yollarını genişleterek hızlı rahatlama sağlar. Bu ilaçlar genellikle ani gelişen astım ataklarını hafifletmek için kullanılır.
Alerji Aşıları (İmmünoterapi): Alerjik astımı olan kişilerde alerjenlere karşı duyarlılığı azaltmak için kullanılan bir tedavi yöntemidir.
Ayrıca astım yönetiminde tetikleyici faktörlerden kaçınmak da önemlidir. Bu, hastaların sigara dumanı, hava kirliliği ve alerjenler gibi bilinen tetikleyicilere maruziyetini azaltmayı içerir.
Gelecekte Astım Tedavisi
Astım tedavisinde epigenetik belirteçlerin hastaların yeni tedavilere nasıl yanıt vereceğini öngörmede ve tedavi planlarını kişiselleştirmede önemli bir rol oynaması beklenmektedir. Değişen miRNA seviyeleri, alerjik hava yolu iltihabını ve astımı düzenleyen sitokin sinyallemesinde rol alır, bu da miRNA hedefli tedavilerin potansiyel olarak etkili bir terapötik yaklaşım olabileceğini göstermektedir. Bu yeni tedavi stratejileri astım yönetiminde büyük bir umut vaat etmektedir. Ayrıca farmakogenetik ve farmakoepigenetik yaklaşımlar sayesinde kişiye özel tedavi uygulamaları daha yaygın hale gelecektir. Ancak, bu alanlarda daha fazla araştırma ve ilerlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.
